بیماریهای دامی، تب برفکی
فارغ از شک در طول تاریخ پیدایش بیماریهای دامی، تب برفکی یکی از شاخص ترین و مهمترین بیماری ویروسی حیوانات زوج سم می باشد که از دیرباز هزینه های کلان اقتصادی را به جهان اجبار کرده میباشد . این هزینه ها چه به طور مستقیم برای در دست گرفتن بیماری و چه به طور غیرمستقیم برای جلوگیری از ورود بیماری به کشورهای عاری از آن و نگهداری منزه بودن صرف می شود .
با محاسبه پراکندگی جغرافیایی بیماری تب برفکی در عالم در می یابیم که 75% نقاط دنیا آلوده و کثیف به این بیماری بوده و تهدیدی برای کشورهای منزه هستند . بیماری تب برفکی در آفریقا، آسیای جنوب شرقی، آسیای مرکزی، هند و بخشها وسیعی از آمریکای جنوبی رخ می‌دهد . از علایم بارز این بیماری تب و ضعف عمومی، تاول و وزیکول روی زبان، لثه‌ها، محوطه دهانی، نوک پستان‌ها، و نیز زخم و تاول در تاج سم و بین دو سم می باشد . میزان مرگ و میر بجز در حیوانات جوان بسیار کم هست . در میان نشخوارکنندگان اهلی در جایگاه اولیه گاو و بعد گوسفند و بز نسبت به این بیماری با اهمیت هستند . نخستین توشه این بیماری به وسیله یک کشیش ایتالیایی در سال 1514 میلادی توصیف و عفونی بودن آن درسال 1764 اثبات شد . در سال 1800 نام تب برفکی برای این بیماری تعیین شده و از سال 1921 تا 1957 تیپ‌های گوناگون ویروس دلیل آن شناسایی شدند .
ویروس تب برفکی (FMDV) دارای هفت سروتیپ دربرگیرنده C، O، A، Asia1، SAT3، SAT2، SAT1 و 85 تحت تیپ میباشد . بیماری تب برفکی در ایران در سال 1330 شمسی گزارش شد و تیپ‌های گوناگون ویروس بوسیله آزمایشگاه ملی تب برفکی موسسه رازی تشخیص داده شده‌اند . تیپ‌های متفاوت ویروسی تب برفکی به‌طور یکسان پراکنده نشده‌اند . مناطقی در دنیا می‌باشند که عاری از بیماری بوده و در مناطقی این بیماری از دیرباز وجود داشته و نیز اکنون نیز اندمیک میباشد . تیپ های SAT محدود به نواحی نیمه بیابانی افریقا می باشند و تیپ های A و O که پراکندگی بیشتری دارند بیشتر در مناطق آفریقا، آسیای جنوبی، خاور دور، آمریکای جنوبی و اروپا شناسایی شده‌اند . تیپ C بیشتر در هند دیده شده وتیپ Asia بطور معمول در جنوب آسیا در گردش است، اگر‌چه تیپ هایSAT3 ، SAT2، و C هیچگاه در ایران شناسایی نشده‌اند . توزیع جغرافیایی تیپ های ویروس در برخی بخشها محدودتر میباشد . متداول‌ترین تیپ در گردش ایران و خاورمیانه، O میباشد و به‌صورت اندمیک وجود داراست . در سال 2001 تیپ جدید O که سویه Pan-Asia O نامگذاری شد برای اولین توشه در همه‌گیری درشمال هند قطع شد، سپس با تجارت گوسفند و بز وارد عربستان شده و دو سال بعد در ایران، عراق، سوریه و لبنان همه‌گیری ایجاد نمود . پس از آن به ترکیه، یونان و بلغارستان رسید و همگی گیری پرخسارتی را در انگلستان ایجاد کرد . تِیپ A از ویروس‌های در گردش اصلی در ایران و ناحیه خاورمیانه میباشد که در اثر تغییر مکرر ژنتیکی مشکلات و خساراتی را به بار آورده است . اخیرا تیپ SAT2 به ایالات متحده عربی سعودی و کویت شیوه یافت ولی به سرعت ریشه کن گردید . تحت تیپ‌های متعددی که در هر یک از این سروتیپ ها دیده می‌شود از لحاظ ایمونولوژی و سرولوژی با هم تفاوت دارا هستند به‌طوری که ایمنی بر علیه یک سروتیپ توانمند نیست علیه عفونت با دیگر سروتیپ‌ها یا پایین تیپ ها نقش محافظتی کامل داشته باشد . تعیین توالی نوکلئوتیدی قسمت ایمونوژن ویروس نشان داده که سروتیپ‌های FMDV از 30% تا 50% با یکدیگر اختلاف دارا‌هستند . توپوتیپ دودمان‌های تکامل ژنتیکی و جغرافیایی در یک سروتیپ هستند و براساس این تغییر توالی نوکلئوتیدی تیپ O به هشت، تیپ A به چهار، تیپ C به شش و Asia به یک توپوتیپ تقسیم شده‌اند .