مرجع مقالات رسمی خوراک دام ، طیور و آبزیان

فارغ از شک در طول تاریخ پیدایش بیماری‌های دامی، تب برفکی یکی از شاخص ترین و مهمترین بیماری ویروسی حیوانات زوج سم می باشد که از دیرباز هزینه های کلان اقتصادی را به جهان اجبار کرده میباشد . این هزینه ها چه به طور مستقیم برای در دست گرفتن بیماری و چه به طور غیرمستقیم برای جلوگیری از ورود بیماری به کشورهای عاری از آن و نگهداری منزه بودن صرف می شود . 

پرس پلت

با محاسبه پراکندگی جغرافیایی بیماری تب برفکی در عالم در می یابیم که 75% نقاط دنیا آلوده و کثیف به این بیماری بوده و تهدیدی برای کشورهای منزه هستند . بیماری تب برفکی در آفریقا، آسیای جنوب شرقی، آسیای مرکزی، هند و بخشها وسیعی از آمریکای جنوبی رخ می‌دهد . از علایم بارز این بیماری تب و ضعف عمومی، تاول و وزیکول روی زبان، لثه‌ها، محوطه دهانی، نوک پستان‌ها، و نیز زخم و تاول در تاج سم و بین دو سم می باشد . میزان مرگ و میر بجز در حیوانات جوان بسیار کم هست . در میان نشخوارکنندگان اهلی در جایگاه اولیه گاو و بعد گوسفند و بز نسبت به این بیماری با اهمیت هستند . نخستین توشه این بیماری به وسیله یک کشیش ایتالیایی در سال 1514 میلادی توصیف و عفونی بودن آن درسال 1764 اثبات شد . در سال 1800 نام تب برفکی برای این بیماری تعیین شده و از سال 1921 تا 1957 تیپ‌های گوناگون ویروس دلیل آن شناسایی شدند . 

ویروس تب برفکی (FMDV) دارای هفت سروتیپ دربرگیرنده C، O، A، Asia1، SAT3، SAT2، SAT1 و 85 تحت تیپ می‌باشد . بیماری تب برفکی در ایران در سال 1330 شمسی گزارش شد و تیپ‌های گوناگون ویروس بوسیله آزمایشگاه ملی تب برفکی موسسه رازی تشخیص داده شده‌اند . تیپ‌های متفاوت ویروسی تب برفکی به‌طور یکسان پراکنده نشده‌اند . مناطقی در دنیا می‌باشند که عاری از بیماری بوده و در مناطقی این بیماری از دیرباز وجود داشته و نیز اکنون نیز اندمیک می‌باشد . تیپ های SAT محدود به نواحی نیمه ‌بیابانی افریقا می باشند و تیپ های A و O که پراکندگی بیشتری دارند بیشتر در مناطق آفریقا، آسیای جنوبی، خاور دور، آمریکای جنوبی و اروپا شناسایی شده‌اند . تیپ C بیشتر در هند دیده شده وتیپ Asia بطور معمول در جنوب آسیا در گردش است، اگر‌چه تیپ هایSAT3 ، SAT2، و C هیچگاه در ایران شناسایی نشده‌اند . توزیع جغرافیایی تیپ های ویروس در برخی بخشها محدودتر می‌باشد . متداول‌ترین تیپ در گردش ایران و خاورمیانه، O میباشد و به‌صورت اندمیک وجود داراست . در سال 2001 تیپ جدید O که سویه Pan-Asia O نامگذاری شد برای اولین توشه در همه‌گیری درشمال هند قطع شد، سپس با تجارت گوسفند و بز وارد عربستان شده و دو سال بعد در ایران، عراق، سوریه و لبنان همه‌گیری ایجاد نمود . پس از آن به ترکیه، یونان و بلغارستان رسید و همگی گیری پرخسارتی را در انگلستان ایجاد کرد . تِیپ A از ویروس‌های در گردش اصلی در ایران و ناحیه خاورمیانه می‌باشد که در اثر تغییر مکرر ژنتیکی مشکلات و خساراتی را به بار آورده است . اخیرا تیپ SAT2 به ایالات متحده عربی سعودی و کویت شیوه یافت ولی به سرعت ریشه کن گردید . تحت تیپ‌های متعددی که در هر یک از این سروتیپ ها دیده می‌شود از لحاظ ایمونولوژی و سرولوژی با هم تفاوت دارا هستند به‌طوری که ایمنی بر علیه یک سروتیپ توانمند نیست علیه عفونت با دیگر سروتیپ‌ها یا پایین تیپ ها نقش محافظتی کامل داشته باشد . تعیین توالی نوکلئوتیدی قسمت ایمونوژن ویروس نشان داده که سروتیپ‌های FMDV از 30% تا 50% با یکدیگر اختلاف دارا‌هستند . توپوتیپ دودمان‌های تکامل ژنتیکی و جغرافیایی در یک سروتیپ هستند و براساس این تغییر توالی نوکلئوتیدی تیپ O به هشت، تیپ A به چهار، تیپ C به شش و Asia به یک توپوتیپ تقسیم شده‌اند . 

الف) گاوهای شیرده: این گاوها به ادله تولید شیر، خوراک‏هایی واجب دارا هستند که پروتئین زیادی داشته باشند . ترکیب علوفه‏هایی نظیر یونجه خشک با کنسانتره دامی که انرژی کافی داشته باشند، زیاد مطلوب می‌باشد . 

پرس پلت

میزان غذا برای این دام‏ها به گونه دام حک هبومی می باشد یا دورگ و اندازه شیر تولیدی بستگی داراست . اندازه ماده غذایی کم آب برای گاوی که دوازه کیلوگرم در روز شیر می‏دهد و پانصد کیلوگرم وزن دارد، ده کیلوگرم می‌باشد . دو کیلوگرم از این مقدار می بایست کنسانتره باشد . 

در ابتدای زمان شیرواری زیرا دام وزن زیادی را از دست داده و اشتهای کمتری دارد، باید از علوفه‏های مرغوب و کنسانتره خوب استعمال کرد . به علاوه از دادن علوفه‏هایی مثل کاه و سبوس برنج بایستی جلوگیری شود . 

ب) 

گاوهای خشک حامله در پایان زمان شیرواری یعنی سه ماه گذشته از وضع حمل کم‏کم بایستی از مقدار کنسانتره دامی و علوفه‏های مرغوب کم کرد . به جای آن می‏توان، خوراک‏های کم‏ارزش‏تر را در غذای دام قرار اعطا کرد . یعنی می‏توان به طور بی نقص از علوفه استعمال کرد و دیگر به دام‏ها کنسانتره نداد . به کار گیری بسیار از غذای آردی در گاوهای کم آب سبب چاقی آن‌ها می‏شود . در نتیجه، سخت‏زایی و بیشترشدن هزینه‏ها را به دنبال داراست . 

دو هفته قبلی از زایمان، کم ناچیز اندازه کنسانتره در غذای دام را اضافه فرمائید . همینطور از علوفه‏های مرغوب نظیر یونجه باید در خوراک دام به کارگیری کرد . 

ج) 

گوساله ‏های پرواری ـ سه ماهه اولیه عصر پروار: در این دوره، استخوان‏ها و اندام گوساله‏ها رشد می‏کند . بدین ترتیب گوساله‏ها به خوراک‏هایی نیاز دارا هستند که پروتئین متعددی داشته باشند . برای این کار، علوفه‏هایی مانند یونجه و علف باغ مناسب می‌باشند . به علاوه در ادغام کنسانتره بایستی از کنجاله تخم پنبه استعمال کرد . همینطور به کار گیری از کربنات کلسیم یا این که پودر آهک و خوراک‏های کلسیم‏دار واجب می باشد . 

اضافه‏وزن روزمره در این دوره، با هزینه کمتر و سرعت بخش اعظم انجام شود . بنابراین، پروار دام‏های برنا از نظر اقتصادی باصرفه‏تر می باشد .

ـ سه ماهه دوم پروار: در این عصر گوساله‏ها پرورش ابتدایی خود را انجام داده‏اند . در نتیجه، استخوان‏ها و اندام‏ها رویش کمتری دارند . بنابراین، برای پروار و چاق‏شدن گوساله‏ها می بایست از خوراک‏های پرانرژی و علوفه‏هایی که تا حدودی مرغوب هستند، استعمال کرد . 

آرد جو، تفاله چغندر قند، ملاس، علف گلشن و مقداری یونجه و کاه برای این عصر مطلوب می‌باشند . در این دوره برای اضافه‏شدن وزن گوساله‏ها می بایست هزینه بیشتری کرد . همینطور هفتاددرصد غذای دام باید از کنسانتره دامی که مواد پرانرژی دارد، تشکیل شود . 

? 

استعمال از ضایعات در تغذیه دام

جهت 

آغاز یک پروژه رشد دام و صنایع وابسته، در فرآیند ابتدائی نیاز به تهیه مکانی مطلوب جهت احداث دامداری و بعد از آن دریافت کلیه مجوزهای ضروری از سازمانهای ذیربط می باشد که در ذیل به طور مشروح مراحل مختلف فعالیت بیان گردیده است: 

پرس پلت

زمین 

خصوصیات 

زمین مناسب جهت احداث زمینی 

که جهت احداث ساختمانها و تأسیسات، به وسیله متقاضی و برابر مقررات نظام دامپروری ارائه می شود، می تواند به یکی از شکلهای زیر باشد: 

الف: 

زمینهای سنددار ب: 

زمینهای استیجاری ج: 

زمینهای فاقد مدرک ( به شرط احراز مالکیت) د: 

زمینهای مشاع ح: 

زمینهای اصلاحات ارضی مفروزالرعیه و: 

زمینهای واگذاری از طریق هیأتهای هفت نفره یا کمیسیون مواد 31 یا 32 قانون واگذاری زمینهای موات 

زمینهای 

کشت علوفه در 

خصوص صادر شدن پروانه تأسیس دامداریهایی که درآنها نشخوارکنندگان یا اسب، پرورش داده و نگهداری می شوند، متقاضی جهت تأمین علوفه دامداری خویش برابر قوانین نظام دامپروری، باید دارای یکی از شرایط زیر باشد: 

الف: مالک زمین کشت علوفه باشد . 

ب: مستاجر زمین کشت علوفه باشد .(مدت 

اجاره حداقل 5 سال) ج: متصرف بی مدعی زمین کشت علوفه بوده و آن را در اختیار داشته باشد . 

د: مالک زمینهای واگذاری از طریق هیأتهای هفت نفره یا کمیسیون ماده 31 قانون . 

ه: با کشتکاران علوفه، قرارداد خرید علوفه تنظیم کرده باشد . 

و: متقاضیان رشد طیور صنعتی و بومی، که دارای زمین جهت کشت مواد اولیه خوراک طیور باشند، با توجه به میزان ارائه زمین ، در صدور پروانه تأسیس، الویت نسبی دارا هستند . 

ضوابط 

فنی زمینه نیاز برای زمین الف- 

فواصل حداقل مسافت محدوده تأسیسات دامداریها و کارخانجات با واحدهای شبیه و غیر مشابه و همچنین با شهر، شهرک و روستا(مناطق مسکونی)، جنگل، رودخانه، دریا و سایر عوارض طبیعی، حریم فرودگاه، جاده، رویکرد آهن، خطوط اصلی انتقال نفت و گاز، شبکه های فشار قوی برق و واحدهای صنعتی (عوارض تأسیساتی)، براساس مفاد مندرج در جدول، فواصل تعیین می شود . 

تبصره1: در مواقع اضطراری و یا ارائه دلایل مستدل، کمیسیون مرکزی مجاز است، نسبت به کاهش یا افزایش حداقل فواصل مذکور مندرج در جدول فوق الذکر، تصمیم حتمی را اتخاذ کند . 

تبصره2: در خصوص بعضی از انواع کارخانجات و واحدهای رشد بعضی از حیوانات که در جدول فواصل نامی از آن ها برده نشده است، براساس توضیحاتی که در فصول اختصاصی پرورش هر کدام از آنان ذکر شده اقدام می شود . 

ب-عوارض 

جغرافیایی و اقلیمی 1- در حد امکان، محل تأسیسات باید به مدل ای انتخاب شود، که جهت وزش باد از سوی مناطق مسکونی به طرف دامداری باشد . 

2- محل تأسیسات در زمینه حیوانات پوستی غیر نشخوار کننده، به خصوص جوندگان، باید طوری احداث شود که از نظر عبور و مرور، سایر حیوانات و جوندگان وحشی به درون تأسیسات جلوگیری به فعالیت آید . 

3- محل تآسیسات نباید در مسیلهای شناخته شده، قرار گیرد . 

مجوزها 

و نحوه دریافت آنها گونه های 

مجوزها مجوزهایی 

که به تیتر اجازه اشتغال، برای فعالیتهای متعدد دامداری یا سازمان کارخانجات و کارگاهها صادر می شود، به شرح ذیل است: 

الف- 

موافقت اصولی مجوزی میباشد که، قبلی از صادر شدن پروانه تأسیس به متقاضیان فعالیتهای دامداری، مرغداری، کارخانه . . . در چهارچوب سیاستها و قوانین نظام دامپروری صادر می گردد . 

مدت اعتبار موافقت اصولی 6 ماه است و در موارد ضروری 6 ماه دیگر تمدید می گردد . 

هنگام صدور موافقت اصولی یا پروانه تأسیس و استفاده برداری بایستی هر یک از مجوزها به نام یک نفر یا شرکت تصویب شده باشد . 

در صورتیکه تعدادی از اشخاص حقیقی درخواست صدور جواز بنماید، بایستی قبلاً با ارائه وکالت بلاعرض به اسم یکی از سهامداران، زمینه اجرای مقررات مزبور را آماده آورند . 

همچنین فروش و انتقال موافقت اصولی پایین هر شرایطی ممنوع می‌باشد . 

ب- 

پروانه تأسیس مجوزی را که هر متقاضی برای احداث ساختمانها و تأسیسات هر دسته واحد دامداری، کارخانه یا کارگاه، که دارای قانون ها نظام باشد و باید دریافت نماید، پروانه تأسیس می گویند . 

دوران اعتبار پروانه تأسیس 2 سال و با لحاظ کمیسیون صادر شدن پروانه استان به بازه یک سال دیگر قابل تمدید می‌باشد . 

چنانچه پس از پایان تمدید اعتبار پروانه تأسیس عملیات احداث واحد به پایان نرسیده باشد، در صورت ارائه مدارک و دلایل مستند و موجه از طرف متقاضی پروانه تأسیس حداکثر برای دوران یک سال دیگر به صورت اضطراری قابل تمدید است . 

صدور پروانه تأسیس بایستی به اسم یک نفر یا شرکت ثبت شده باشد . 

در صورتیکه تعدادی از اشخاص حقیقی درخواست صدور جواز بنماید، بایستی قبلاً با ارائه وکالت بلاعرض به نام یکی از سهامداران، زمینه اجرای مقررات مزبور را آماده آورند . 

فروش و انتقال پروانه تأسیس به غیر، با کمتر از 50درصد پیشرفت فیزیکی ساختمانها و تأسیسات ممنوع است و سبب ساز به ابطال پروانه می شود،و با پیشرفت فیزیکی بیش از 50 درصد، در چهره انتقال کلیه اراضی، امکانات، تسهیلات، تعهدات و اختیارات به طور یکجا و با کسب اجازه از کمیسیون صادر شدن پروانه استان، بلامانع است . 

دارندگان پروانه تأسیس باید، به محض اتمام ساختمانها و تأسیسات و قبل از فایده برداری، مراتب را به طور ترتیبی به کمیسیون صدور پروانه استان اعلام نمایند . 

Polioencephalomalacia 

Polioencephalomalacia، که همینطور به اسم فلج اطفال بز است، ناشی از کمبود تیامین هست به علت فقدان ویتامین B1حاصل می شود شکمبه میزان زیادی از تیامین را ایجاد می کند ولی در برخی موقعیت ،تولید تیامین ممکن می باشد مسدود شود . Polioencephalomalacia باعث می شود که بافت ها در مغز از در بین می رود . علامت کلاسیک Polioencephalomalacia بز به پشت می خوابند و سرش را به زمین می زند و پاهایش به شدت توسعه می یابد اگر خلل به اندازه کافی زود حل نشود تزریق تیامین می تواند مشکل را حل کند .در صورتیکه زخم مغزی بیش از حد شدید باشد بز به احتمال زیاد زنده نخواهد ماند . 

پرس پلت

Prussic 

Acid Poisoning یک عدد از نگرانی های رایج بعد از طوفان و یا در فصل پاییز برگ ها و شاخه های افتاده است که برای تناول کردن بزها امن نیستند .درختان مشتمل بر درخت گیلاس ،آلو،هلو،زردآلوو بادام می باشند .این درختان حاوی اسید پروسیک در بافتهای آن ها می باشد .سورگوم هم دربردارنده اسید پروسیک میباشند . هنگامیکه بافتهای گیاهی جراحت ببیند بخصوص وقتی که شاخ و برگ دچار یخ زدگی و یا این که خشکسالی می‌باشند ، اسید پروسیک به سیانید هیدروژن مرگبار تبدیل می شود،این گیاهان سینوژنی نامیده می شود .هیدروژن سیانید بازدارنده از انتشار گلبول قرمز‌رنگ از اکسیژن به وسیله اتصال به هموگلوبین در محل اکسیژن می شود . فیض مرگ سریع میباشد . 

Nitrate 

Poisoning مسمومیت نیترات و مسمومیت اسید پروسیک اکثر اوقات شبیه نیز میباشند .گیاهان ،از نیتروژن خاک برای ساختن بافتهای گیاهان استفاده می نماید . مسمومیت با نیترات می تواند نقص‌ در سورگوم باشد، به ویژه پس از آن که با نیتروژن کوددهی شود و پس از نبود باران این خلل اکثر خواهد بود . فارغ از رطوبت کافی، نیترات در گره های گیاهان تجمع می یابد . نیتراتها گاهی می تواند به مرحله سمی در آب برسند .به عنوان مثال آب سپس از بارندگی شدید در مزارع می تواند تراز نیترات در حوضچه ها و جریان ها ارتقاء می یابد . نیترات آهن در مولکول هموگلوبین در خون تغییر می دهند و دیگرقادرهموگلوبین ها به حمل اکسیژن نخواهد بود .نسبتاً خون حیوان قهوه ای می شود و مرگ پرسرعت حیوان را به هم پا خواهد داشت .بزها آلوده و کثیف به نظر ضعیف می رسند و ممکن می باشد تلو تلو بخورند و دمای تن آن ها ذیل می آید . 

اثر 

موننسین بر سلامتی و عملکرد تولیدی گاوهای شیری 

استعمال ناگهانی و بیش از حد جیره های غذائی با نشاسته بالا در تغذیه گاوهای شیری سبب افزایش تولید اسید لاکتیک در شکمبه و کاهش pHمایع شکمبه می شود که چنین عارضه ای را اسیدوز لاکتیکی می نامند . افت تولید شیر و تغییر ترکیبات آن بویژه درصد چربی شیر در اثر پیدایش اسیدوز لاکتیکی ضررهای اقتصادی سنگینی را به صنعت گاو شیری وارد می سازد . بنابراین در چنین شرایطی می بضاعت با اعمال تدابیر تغذیه ای مفید از پیدایش چنین عارضه ای در گله های شیری پیشگیری نمود . در همین راستا استفاده از موننسین به منظور کاهش بروز اسیدوز لاکتیکی در گله های شیری توسط محققان متعددی توصیه گردیده می‌باشد . موننسین با کاهش جمعیت لاکتوباسیل ها در شکمبه منجر کاهش تولید لاکتات در چهره مصرف ناگهانی جیره های پر نشاسته می شود .بنابراین می توان از موننسین به تیتر برهان پیشگیری از پیدایش اسیدوز لاکتیکی در شکمبه به کار گیری نمود . 

پرس پلت

افزایش تولید شیر در اثر موننسین توسط نتایج تعدادی از مطالعات متعدد گزارش گردیده می‌باشد . لاو و همکاران (1991) نشان دادند که میزان تولید شیر368 گاو شیری از چهار گله (بین روزهای صفر تا 100 بعد از آن از زایمان) که بطور تصادفی با کپسول موننسین تیمار گردیده بودند، به میزان 1/1 کیلوگرم در روز افزایش یافت . کپسول موننسین حاوی 32 گرم موننسین بود که بطور کنترل گردیده 335 میلی گرم موننسین در روز آزاد می کرد . با خوراندن یک کپسول موننسین به هر گاو شیری حدود 95 روز موننسین در شکمبه دام آزاد می شد . 

به وسیله محققان مختلفی اثر موننسین بر ترکیبات شیر نیز زمینه بررسی قرار گرفته می باشد . موننسین در اکثر مطالعات تاثیر معنی داری بر ترکیبات شیر جز درصد چربی آن نداشت . امّا در بیشتر موارد اثر موننسین بر درصد چربی شیر مختلف بود (5) . اینطور بنظر می برسد که کارداران گوناگون مربوط به جیره غذائی می توانند در چگونگی اثر موننسین بر درصد چربی شیر موءثر باشند . یکی از فاکتورهای مهم جیره غذائی گاوهای شیری کمیّت فیبر موثر خوراک می‌باشد . هرگاه میزان فیبر موثر جیره های غذائی گله های شیری کمتر از میزان مطلوب توصیه گردیده باشد، مصرف موننسین سبب افت بیشتری در درصد چربی شیر خواهد شد (2) . از دیگر فاکتورهای کلیدی جیره غذائی غلظت اسید های چرب غیر اشباع آن می باشد که دارای اثر متقابلی با موننسین در تغییر درصد چربی شیر می باشد . در مطالعه ای اثرات متقابل معنی داری بین غلظت روغن سویا و موننسین بر درصد چربی شیر گزارش شد (3) . 

نتیجه 

گیری : 

بطورکلی موننسین به عنوان یکی از اشکال یونوفرها با داشتن اثراتی همچون افزایش بازده انرژی، بهبود متابولیسم نیتروژن، داشتن پتانسیل ضد کتوزی و پیشگیری از پیدایش اسیدوز لاکتیکی در نشخوارکنندگان بویژه گاوهای شیری و پرواری اعتنا بسیاری از دانشمندان علم تغذیه نشخوارکنندگان را به خویش جلب نموده میباشد . بایستی خاطر نشان نمود که در رخ استعمال از موننسین در ترکیب خوراک گله های شیری خوب تر میباشد از تنظیم دقیق ترکیب مواد مغذی جیره های غذائی اطمینان حاصل نمائیم زیرا بعنوان نمونه عدم تامین میزان مطلوب فیبر موءثر در جیره غذائی گاوهای شیری، افت درصد چربی شیر را به همپا خواهد داشت .